Wystawy w roku 2020

Wystawa prezentująca prace uczestników konkursu plastycznego „Szopka betlejemska – rodzinne inspiracje” Konkurs został zorganizowany w miejsce odwołanej wystawy „Pod osłoną pierwszej gwiazdy. Szopki bożonarodzeniowe różnych kultur”.

Wystawa zaprezentowała 12 pojazdów historycznych – czołgów wykonanych z klocków COBI w ramach organizacji warsztatów „Wakacje z Muzeum”.

Były to modele pojazdów, które były na wyposażeniu Wojska Polskiego, np. RENAULT FT-17 – 1917-1949, Francja, czołg piechoty; Pierwsze czołgi na wyposażeniu Wojska Polskiego. W 1919 r. w Armii Polskiej generała Hallera utworzono 1 Pułk Czołgów. Używane były w wojnie polsko-bolszewickiej. TK-3 - 1931-1933, Polska, tankietka rozpoznawcza; Podstawowa broń polskich sił pancernych. Podczas kampanii wrześniowej ok. 470 tankietek TK-3 i TKS służyło głównie do zadań rozpoznawczych i patrolowych, poza tym do wspierania atakującej kawalerii i piechoty, a także do osłony wycofujących się jednostek. 7 TP – 1935-1939, Polska, czołg lekki; Czołg pancerny Wojska Polskiego II RP. Podstawowa broń Wojska Polskiego podczas wojny obronnej w 1939 r. MATILDA – 1939-1945, Wielka Brytania, czołg piechoty; Był na wyposażeniu Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. W czołgach szkolono Polaków w 10 Brygadzie Kawalerii Pancernej w latach 1941-1942. VALENTINE – 1940-1960, Wielka Brytania, czołg piechoty; W Polskich Siłach Zbrojnych używano tych czołgów do szkolenia. M4 SHERMAN – 1941-1957, Stany Zjednoczone, czołg średni; Od 1943 r. stał się czołgiem podstawowym 1 Dywizji Pancernej generała Stanisława Maczka i 2 Brygady Pancernej 2 Korpusu Polskiego generała Władysława Andersa. M3 LEE – 1941-1942, Stany Zjednoczone, czołg średni; Czołgi znajdowały się m.in. na uzbrojeniu 2 Brygady Pancernej w latach 1943-1944. M5A1 STUART – 1942-1944, Stany Zjednoczone, czołg lekki; Czołgi znajdowały się na wyposażeniu 24 Pułku Ułanów 1 Dywizji Pancernej w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie. CROMWELL – 1944-1955, Wielka Brytania, czołg średni; Czołgi typu Cromwell znajdowały się na uzbrojeniu Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie 10 Pułku Strzelców Konnych, walczącego w składzie 1 Dywizji Pancernej 1 Korpusu. PANZERKAMPFWAGEN V PANTHER – 1942 – 1945, Niemcy, czołg średni; W pierwszych dniach Powstania Warszawskiego oddziały AK zdobyły dwa czołgi typu Panther, którym przywrócono sprawność bojową i wcielono do służby: pierwszy nazwono „Pudel”. Nazwa ta jednak nie przyjęła się wśród załogi czołgu i ostatecznie nazwano go „Magda”. T-34 – 1957-1939, ZSRR, czołg średni; Po zakończeniu wojny czołgi T-34-76 i T-34-85 znajdowały się początkowo na uzbrojeniu samodzielnych pułków czołgów Wojska Polskiego. Od 1949 r. były one zasadniczym typem czołgu dywizji pancernych i zmechanizowanych. Dodatkowo zaprezentowano model czołgu Panzerkampfwagen VI Tiger (131)– 1942-1941, Niemcy, czołg ciężki; Tygrys został zdobyty podczas wojny w Tunezji. Pocisk wystrzelony przez brytyjski czołg Churchill zablokował wieżę pojazdu, przez co załoga była zmuszona go opuścić. Tygrys został wysłany do Anglii, gdzie został naprawiony.

Wystawa związana z 100. rocznicą wielkiego zwycięstwa Polaków nad bolszewikami w wojnie polsko-bolszewickiej. Zwycięstwo odniesione przez Polaków po walce w dniach 13-15 sierpnia 1920 roku często nazywane „cudem nad Wisłą”, pozwoliło Polsce zachować niepodległość.

W 2020 roku minęło 100 lat od wojny polsko-bolszewickiej. Wystawa była plonem współpracy z muzeami i kolekcjonerami z całej Polski a także osobami prywatnymi, dzięki których życzliwości mogliśmy wypożyczyć wiele cennych pamiątek rodzinnych.

W pierwszej sali zaprezentowano dwie gabloty poświęcone Powstaniom Narodowym – Listopadowemu 1830-1831 i Styczniowemu 1863-1864. Wśród liczący pamiątek można było zobaczyć: broń palną i białą, odznaczenia, m.in. krzyż Virtuti Militari wykonany przez P. Siennickiego, złotnika warszawskiego na zlecenie Rządu Narodowego, medale pamiątkowe, orły z wysokich czapek, ładownice i proporzec weteranów, który na emigracji w Paryżu odprowadzał na ostatnią wartę zmarłych w przytułkach uczestników powstania. Z pamiątek styczniowego zrywu 1863-64 uwagę przykuła powstańcza czapka z pięknym orłem. Zarezentowano biżuterię patriotyczną noszoną w Królestwie Polskim przed, w trakcie i po powstaniu. Pierwsza wojna światowa wybuchła w 1914 przyniosła powstanie polskich formacji przy boku armii państw zaborczych. Z Legionów J. Piłsudskiego zaprezentowano m.in.: sylwetkę oficera piechoty I Brygady, czapki maciejówki, orły i odznaki, zdjęcia legionowych brygad. Przy boku armii rosyjskiej powstał Legion Puławski a od 1917 r. tj. od czasów rewolucji powstały trzy Korpusy Polskie w Rosji dowodzone przez gen. J. Dowbora Muśnickiego. Z tych formacji zobaczyć można było sylwetkę artylerzysty I KP oraz gablotę z pamiątkami po tych formacjach. Latem 1917 r. we Francji zaczęto formować Armię Błękitną zwaną także Armią Gen. J. Hallera. Zaprezentowano na wystawie liczne pamiątki w tym pięć sylwetek mundurowych tej formacji.

W drugiej sali pokazano sześć sylwetek mundurowych wojska polskiego i trzech sowieckich. Nie zabrakło broni palnej i białej, czapek, zdjęć, odznaczeń: Krzyży Virtuti Militari, Krzyży Walecznych, odznak i dokumentów wojska polskiego. Wśród wielu szabel na uwagę zasługiwały dwie szable 1 Pułku Ułanów Krechowieckich. Na jednej widoczny był orzeł i napis Niech żyje Polska. Nie zabrakło także zdjęć ks. I. Skorupki, dużych formatów reprodukcji obrazów: J. Kossaka –Cud na d Wisłą i St. Batowskiego Bój pod Zadwórzem. Szczególnie wyeksponowano Wojsko Wielkopolskie, które odegrało wielką rolę w bitwie warszawskiej 1920 r. Ciekawostką były zaprezentowane oryginalne plakaty i afisze zebrane w 1920 r. przez adiutanta gen. J. Hallera, późniejszego profesora L. Mayera z Krakowa.

Trzecia cześć ekspozycji zaprezentowała pamiątki weteranów Wojny 1920 r. z okresu międzywojennego. Obok czterech sylwetek mundurowych zobaczyć mozna było mapy działań wojennych, publikacje J. Piłsudskiego, Wł. Sikorskiego i S. Roweckiego dotyczące działań wojennych 1920 r. Kilkaset eksponatów, prezentowanych na wystawie wypożyczono m.in. z Warszawy, Krakowa, Poznania, Szczecina, Piły. Wszystkim, którzy wypożyczyli nam swoje pamiątki serdecznie dziękujemy.

tekst: Marek Fijałkowski

„Dobrze jest być dzieckiem, ale również dobrze jest być dorosłym-rozważać tajemnice dzieciństwa, wierzeń i pragnień tamtego okresu". 

Stephen King

"Lata dzieciństwa budzą pozytywne emocje, niezależnie od czasów, w których się żyło. W końcu związana ona była z beztroską, która mijała wraz z wiekiem. Jakie było dzieciństwo w czasach PRL-u? Czy znacząco różniło się ono od tego które jest normą dzisiaj? W czasach Polski Ludowej dzieci nie znały pojęcia „nudy”. Każde dziecko miało głowę pełną pomysłów, a w zabawie nic nie było granicą. Na podwórku zawsze było cos do roboty. Rysowanie kawałkiem cegły po chodnikach z pewnością należało do tych ambitniejszych, w których gustowały nieco spokojniejsze dzieci. Inne wolały biegać po płotach albo bawić się w ganianego, chowanego, kluchy, ciuciubabkę czy w sznura. Doskonałą zabawką były znalezione przy drodze kapsle. W PRL-u wzornictwo zabawkarskie opierało się często na dwóch bezpiecznych tematach: bajkach telewizyjnych i kulturze ludowej. Zabawki plastikowe należały do najtańszych. W latach 80-tych sklepowe zabawki były prawdziwym rarytasem. Nie było też bajek w telewizji, poza dobranocką, której wyczekiwało każde dziecko. Bardzo dobrze rekompensował to pokaz slajdów, który razem z bajkami na telefon urozmaicał czas, gdy nie można było wyjść na dwór. Podwórko tętniło życiem, zabawy na trzepaku, gra w klasy, podchody, sznur, dwa ognie. Dzieci spędzały na podwórku więcej czasu niż w domu i szkole".

Na wystawie zaprezentowano zabawki wyprodukowane w Polsce, jak również w: NRD, Czechosłowacji, ZSRR czy Chinach. Eeksponaty pochodzące głównie z lat 60-tych i 70-tych, ale także wydawnictwa szkolne, lalki i misie z lat 40-tych i 50-tych. Znalazły się na ekspozycji również: zabawki blaszane, komiksy, gazetki, pacynki gumowe i drewniane, teatrzyk, kalejdoskop, pistolety metalowe, lalki celuloidowe, łamigłówki plastikowe, zabawki gumowe i wiele innych. Wystawa pozwaliła wrócić na chwilę do lat dzieciństwa, pokazać czym się bawiono, przedstawiono jak dawniej wyglądały zabawki,

Ekspozycja miała na celu edukację historyczną dzieci, młodzieży szkolnej, a także dorosłych w zakresie różnorodności dziedzictwa kulturowego. Wystawa adresowana była do każdej grupy wiekowej począwszy od przedszkolaków, a skończywszy na osobach dorosłych.