Pomniki Najświętszego Serca Jezusowego w Polsce jako Pomniki Wdzięczności

Pomnik Najświętszego Serca Pana Jezusa w Osieku nad Notecią (fot. Maria Kuchta)

Pomniki Najświętszego Serca Jezusowego spotykamy w wielu miejscowościach naszej Ojczyzny - Polski.

Są one usytuowane na placach, skwerach, zbiegu ulic w naszych miastach, miasteczkach, a nawet we wsiach.

Pomnik Pana Jezusa znajduje się również we Wyrzysku, został ufundowany przez naszych przodków jako wotum wdzięczności za odzyskanie wolności przez Polskę po 123 latach zniewolenia.

Pomnik stanął dopiero w 1946 roku, a jego poświęcenia dokonał zapewne ks. Józef Jachecki, który był proboszczem w wyrzyskiej parafii. Przy powstaniu pomnika zaangażowanych było kilka osób, wśród których ważną rolę odegrał m.in. Józef Piorunowski, znany działacz społeczny i samorządowy z tego okresu. Autorką projektu tego pomnika i wykonawczynią rzeźby jest rzeźbiarka, a także poetka Balbina Świtycz-Widacka. Osiedliła się ona we Wyrzysku po II wojnie światowej wraz z grupą inteligencji z Wileńszczyzny. Pracowała w Wyrzysku jako kierownik referatu kultury w magistracie.

W odrodzonej II Rzeczypospolitej pomniki te nazywane są Pomnikami Wdzięczności. Fundowane były przez naród jako wyraz dziękczynienia za opatrznościową opiekę Serca Jezusowego nad naszym krajem w okresie zaborów i w cudowny sposób wróconą wolność Ojczyźnie.

Oddawanie czci Najświętszemu Sercu Pana Jezusa było propagowane już przed wiekami, między innymi przez takich wielkich świętych, jak: Bonawentura, Katarzyna Sieneńska, Franciszek Salezy czy Jan Eudes.

Do rozpowszechnienia kultu Najświętszego Serca Pana Jezusa w świecie przyczyniła się święta Małgorzata Maria Alacoque. To jej właśnie ukazał się Chrystus z Sercem na piersiach przebitym i opasanym cierniową koroną, z którego wychodziły promienie miłości, a w ich centrum znajdował się krzyż.

Pierwsze święto Najświętszego Serca Pana Jezusa obchodzone było w dniu 20 października 1672 roku. Papież Klemens XIII w dniu 6 lutego 1765 r. ustanowił Uroczystość Najświętszego Serca Pana Jezusa. Uroczystość tą na cały powszechny kościół rozszerzył papież Pius IX. Papież Leon XIII w encyklice "Annum sacrum" z roku 1899 zaproponował oddanie całego ludu bożego Sercu Jezusowemu. Nastąpiło to w dniu 11 czerwca tego samego roku. Papież Pius XI w encyklice z dnia 8 maja 1928 r. "Miserentissimus Redemptor" - O powszechnym obowiązku wynagradzania Najświętszemu Sercu oraz papież Pius XII w encyklice z dnia 15 maja 1956 r. "Haurietis aquas" - O kulcie Najświętszego Serca Jezusa, podkreślali ogromną wagę i znaczenie tego kultu.

Ojczyzna nasza była zawierzana trzykrotnie Najświętszemu Sercu Pana Jezusa. Pierwszy raz w roku 1920 przez biskupów polskich na Jasnej Górze, następnie w roku 1921 w Krakowie. Ostatni raz w dniu 28 października 1951 r., ponownie przed tronem Królowej Polski na Jasnej Górze Zwycięskiej. Aktu intronizacji dokonał osobiście Prymas Tysiąclecia, ksiądz kardynał Stefan Wyszyński w odniesieniu do objawień Rozalii Celakówny.

Pomnik Najświętszego Serca Pana Jezusa został ufundowany w odrodzonej Polsce, również przez mieszkańców Bydgoszczy. Uroczyste jego odsłonięcie nastąpiło w dniu 2 października 1932 r. przy placu Poznańskim. Stanął on jako dar dziękczynny za odzyskanie upragnionej niepodległości. Jego twórcami byli artysta rzeźbiarz Piotr Triebler oraz Teodor Gajewski. Pomnik tworzyła postać 2 metrowa Chrystusa błogosławiącego, ustawiona na 4 metrowym cokole. Uroczystość odsłonięcia pomnika dla Bydgoszczan stała się okazją do zamanifestowania swojego wielowiekowego przywiązania do postaw religijnych i patriotycznych.

Jednym z najokazalszych Pomników Wdzięczności, powstałych w wolnej Polsce, był niewątpliwie, Pomnik Najświętszego Serca Pana Jezusa w Poznaniu. Przybrał on monumentalną formę łuku triumfalnego. Inicjatorem jego powstania był wielki czciciel i propagator w Polsce Ostatecznych Czasów Najświętszego Serca Jezusowego ksiądz kardynał August Hlond. Ksiądz kardynał dokonał uroczystego poświęcenia pomnika w Uroczystość Chrystusa Króla w dniu 30 października 1932 r., podczas homilii powiedział:

"Na tej ziemi, na której najpierw wzbił się Orzeł polski, w tym pięknym stołecznym mieście, naród stawia swój dokument dziejowy. Jest to dokument wdzięczności tego pokolenia, które cudu wolności było świadkiem".

Inskrypcja na pomniku w sposób jednoznaczny nawiązuje do widzialnego znaku zawierzenia kultowi Serca Jezusowego przez naszych przodków i brzmi:

"Sacratissimi Cordi - Polonia Restituta", Najświętszemu Sercu - Odrodzona Polska.

Święty Jan Paweł II – papież podczas wygłoszonego przemówienia w czasie spotkania na placu A. Mickiewicza w Poznaniu z młodzieżą w dniu 3 czerwca 1997r. powiedział:

"(...)Odrodzona Polska skupiła się przy Sercu Jezusa, aby z tego źródła miłości ofiarnej czerpać siłę do budowania przyszłości Ojczyzny na fundamencie Bożej prawdy, w jedności i zgodzie. Po wybuchu drugiej wojny światowej pomnik ten okazał się tak niebezpiecznym symbolem chrześcijańskiego i polskiego ducha, że został zburzony przez najeźdźcę na początku okupacji".

Taki sam los spotkał większość Pomników Wdzięczności w czasie trwania okupacji hitlerowskiej w Polsce. W wielu miastach i miasteczkach tak jak w Bydgoszczy, Szubinie czy Sępólnie Krajeńskim zostały one na nowo odbudowane przez potomnych.

Nie byłoby, współcześnie Pomników Najświętszego Serca Pana Jezusa w Polsce, gdyby nie nasi pradziadowie, dla których najważniejszym ideałami były zawsze: Bóg, Honor i Ojczyzna. Gdyby nie ich całkowite zawierzenie zmartwychwstania ukochanej ojczyzny Polski - Wszechmogącemu Bogu. Ich kultu do Najświętszego Serca Pana Jezusa. Ich niezłomnej postawy wobec wynaradawiania narodu polskiego przez zaborców. Podjęcia heroicznych prób zbrojnego odzyskania niepodległości podczas powstań narodowych.
Ich daniny krwi za wolną i niepodległą Polskę.

Dzięki bezkompromisowemu postępowaniu naszych wielkich przodków, możemy dzisiaj w Rzeczypospolitej Polskiej oddawać hołd i dziękować za dar wolności przed tak licznymi Pomnikami Najświętszego Serca Pana Jezusa zwanymi Pomnikami Wdzięczności w całym naszym kraju.

Zawierzajmy więc codziennie naszą ojczyznę Polskę - Bogu, tak jak to czyniły przed wiekami minione pokolenia Polek i Polaków, słowami pieśni nieznanego autora:

"Najświętsze Serce Boże, Poświęcamy Ci, Naszą ojczyznę, miasta i wioski, Nasze rodziny i nas samych, Serce Boże, Przyjdź Królestwo Twoje."

(Opr. Magdalena Dróbkiewicz)